YARATICILIĞINIZI GELİŞTİRİN!
Çoğumuzun daha yaratıcı olmak istediğine hiç şüphe yok. İyi haber, insanların hepsi değilse bile, yarıdan çoğunda, yaratıcılığın geliştirilebileceğidir. Yaratıcı yönümüzü geliştirmek , öncelikle inovatif olduğu bilinen kişilerin düşünce ve hareket tarzlarını tesbit etmek ve anlamak, sonra da bu düşünce ve davranış biçimlerinin bilinçli ve sürekli pratiğini yaparak içselleşmesini sağlayarak mümkündür.
Tipik yöneticilerden farklı olarak, yenilikçi ve yaratıcı girişimcilerin kendilerine has özellikleri ve yaratıcı fikirleri keşfetmek için kullandıkları becerileri vardır. Harvard Üniversitesi Profesörlerinden inovasyon gurusu Clayton Christensen ve arkadaşları son yıllardaki akademik araştırmalarıyla, inovatif liderlerin yeni buluşları mümkün kılan yaratıcılık becerilerini belirlemiştir. Christensen’a göre yaratıcı girişimcileri diğer yöneticilerden farklılaştıran özellikler, değişik çevre,fikir ve durumlar arasında bağlantı ve ilişki kurabilen düşünce tarzları ve gözlemleme, sorgulama, “network” oluşturma, deney yapma konularındaki üstün becerileridir.
Bunlara kısaca göz atalım:
Bağlantı Kurma Ustalığı
Yaratıcı kişilerin düşünce tarzındaki en önemli özellik, değişik şartlar,problemler ve fikirler arasında bağlantı ve ilişki kurmaktaki ustalıklarıdır. Onlar, değişik iş sahalarından gelen ve ilk bakışta birbiriyle alakasız görünen fikir, soru ve sorunlar arasında başarıyla bağlantı kurarak yepyeni fikirler oluşturma yeteneğine sahiptirler. Steve Jobs’un dediği gibi, “Yaratıcılık değişik konu ve fikirleri birbirleriyle ilişkilendirebilmektir”.
Gözlemleme Ustalığı
Yaratıcı kişiler olağan oluşumları gözlemleyerek olağan üstü iş fikirleri oluştururlar. Ratan Tata , dünyanın en ucuz otomobili için ilhamı, Hindistan’da dört kişilik bir aileyi bir motosiklet üzerinde görerek aldığını söyler.(Tata 2009 yılında 2500 dolara pazarlanan Nano’yu, modüler üretim yöntemleri kullanarak, piyasaya sürmüştür.) Sık ve doğrudan gözlemleme yaratıcı kişiliklerin olduğu kadar, yaratıcı örgütlerin de önemli bir özelliğidir.
Sorgulama Ustalığı
Sorgulama ustalığı, yaratıcı kişilerin statüko zincirlerini kırmalarına ve yenilikçi düşünmelerine olanak sağlar. 50 yıl önce Peter Drucker, “Önemli olan doğru cevapları vermek değil, doğru soruları sormaktır” demişti. Yaratıcı girişimciler sürekli olarak herkesin hem-fikir olduğu konuları sorgularlar. “Neden böyle?”, “Neden öyle değil?”, “Şöyle olursa ne olur?” gibi sorular sorarlar. Birçok yönetici, “Azerbeycan’a ihracatımızı nasıl %10 daha arttırabiliriz?” gibi mevcut durumu biraz daha nasıl iyileştirebileceğini sorgularken,yaratıcı kişiler, “Ürünümüzün ağırlığına yarıya indirmenin müşterimiz açısından ne anlamı olabilir ?”gibi temel varsayımları sorgularlar.
Deney Yapma Ustalığı
Yaratıcı yönü kuvvetli kişi bıkmadan usanmadan deneyler, denemeler yapar; yeni deneyimler elde eder ve dünyayı bu deneylerle keşfeder. Onlar aynı, bilim adamları gibi, prototipler, pilot projeler yaparak yeni fikirleri aktif ve bilinçli olarak denerler. Dünyamızın gelmiş geçmiş en önemli mucitlerinden Thomas Alva Edison, “Ben hata yapmadım; sadece başarılı olamayacak 10,000 yeni yol keşfettim” diyerek deneylerle deneyim kazanmanın önemini vurgulamıştır. Harvard İşletme Fakültesi’ndeki bir hocam, “ Bir iki deneme, yüzlerce sayfa pazar araştırmasından daha anlamlıdır” demişti. Ne kadar haklıymış…. Mesela Jeff Bezo’nun Amazon’u, electronic okuyucu Kindle deneyi ile on-line kitap perakendeciliğinden, yaratıcı elektronik üretimine soyundu. Bezo, inovasyon için deney yapmanın ne kadar kritik olduğunu bildiği için, ucuz deneyler yapmayı Amazon’da kurumsallaştırmak ve şirket kültürünün bir parçası yapmak yönünde çeşitli girişimlerde bulunmuştur.
İlişki Ağı (“network”) Kurma Ustalığı
Yaratıcı insanlar değişik bakış açıları elde etmek amacıyla, değişik dünyalardan kişileri içeren bir ilişkiler ağı kurarlar. İlişki ağı oluşturmak (İngilizce tabiriyle “networking”), kaynaklara ulaşabilmek, hem kendilerinin, hem de firmalarının satışını yapmak ve kariyerlerini canlandırmak açısından, şüphesiz tüm yöneticiler açısından önemlidir. Yaratıcı yönü güçlü kişilikler için , ilişki ağı kurmanın amacı, kendi bilgi dağarcıklarını ve görgülerini zenginleştirmek, değişik perpektifler elde edebilmektir. Bu sebeple yaratıcı kişiler, kendi dünyalarının dışındaki kişileri, hatta ülkeleri tanımak için bilinçli bir çaba harcarlar. Nitekim onlar, sanatkarların, girişimcilerin, akademisyenlerin, politikacıların, bilim adamları ve düşünürlerin, yeni fikir, tutku, ve projelerini sundukları, TED(“Technology, Entertainment , Design”) Davos, Aspen gibi konferansların müdavimidirler. Birçok yenilik, konferanslarda ve diğer mecralarda ilişki ağları kurmak sonucu doğmuştur. Örneğin bir konferansta, Coca Cola’nın otomatik satış makinelerinin boşaldığında telsiz sinyal yollayabilme özelliği hakkında sunulan bir konuşma ile, lisede bir öğretmeninin bilgisayarlarla telsiz teknolojisini bağlayan kişinin dünyayı değiştirebileceği ifadesini kafasında birleştiren, RIM şirketinin kurucusu, Michael Lazaridis, böylece ilk “Blackberry” fikrini oluşturmuştur.
Yaratıcılık için bol pratik yapmak gerekir
Bazı insanlar için, yaratıcı güç genetik kaynaklı, yani doğuştan olabilir. Nitekim araştırmalara göre, insanların sadece %5’i doğuştan yaratıcıdır. %40’ı ise ne yaparsa yapsınlar yaratıcı klasmanına giremezler. Diğerleriyse, yukarda saydığımız becerileri güçlendirmek için aktif olarak pratik yaparlarsa, daha inovatif ve yaratıcı olabilirler.
Pratik yaparak güçlendirebileceğiniz en önemli beceri, sorgulama ustalığıdır. “Neden böyle?”, “Neden öyle değil?”, “Şöyle olmazsa ne olur?” gibi soruları sormaya kendimizi alıştırmak, konuyu başka bir açıdan görmemizi sağlayacağı için, yaratıcılığımızı geliştirmek yönünde de önemli bir adım olacaktır. Örneğin, her gün 15 dakikayı endüstrimizdeki mevcut düzeni sorgulayan 10 yeni soruyu yazmaya ayırmak, sorgulama becerimize, dolayısıyla yaratıcılığımıza ciddi katkıda bulunacaktır.
Gözlem yapma becerinizi ise, Virgin Group başkanı Richard Branson gibi her yere bir not defteri ile gidip gözlemlerinizi not ederek veya Amazon’un başkanı Jeff Bezos gibi, size anlamsız gelen yeni ürünlerin fotoğrafını çekerek geliştirebilirsiniz. Deney yapma yeteneğinizi de, deneme yanılma yöntemini hayatınızın bir parçası haline getirerek geliştirebilirsiniz. Bilinçli olarak değişik konularda hipotez kurarak ve bu hipotezlerin geçerliliğini küçük deneylerle test etme alışkanlığını elde ederek deney yapma becerinizi güçlendirebilirsiniz. Değişik şartlar,problemler ve fikirler arasında bağlantı ve ilişki kurma pratiğinizi ise uzmanlık alanınız dışındaki konularla ilgili seminer ve kurslara katılarak, yeni trend kitaplarını okuyarak , gözünüzü kulağınızı yeniliklere ve yeni ortamlara açık tutarak geliştirebilirsiniz.
Neden?
Yaratıcı kişilere neden bilinçli olarak bağlantı kurmaya, sorgulamaya , gözlemlemeye, deneyler yapmaya, değişik dünyalarla yoğun bir ilişki ağı içinde olmaya bu kadar önem verdikleri sorulduğunda, kendilerini motive eden sebeplerle ilgili olarak verdikleri cevabın oldukça tutarlı olduğunu görürsünüz: Bir fark yaratmak ve statükoyu değiştirmek arzusu.
İnovatif girişimciler dünyada bir fark yaratmak istiyor. Ya Siz? Siz de dünyayı değiştirmek istiyor musunuz? Haydi, hodri meydan!
Nesim Avigdor, Harvard MBA
İnovasyon Yönetimi Öğretim Üyesi